Η Ικαρία ανήκει στους ελληνικούς τόπους που παρουσιάζουν μεγάλη αξία ως βιότοπος και ως φυσικό τοπίο, με ποικιλία χλωρίδας και πανίδας και σημαντικό πλούτο από σπήλαια, πηγές, λίμνες, ποτάμια κλπ., λόγω γεωμορφολογικών και κλιματικών συνθηκών.
Μεγάλος αριθμός περιοχών στο νησί απειλούνται με υποβάθμιση, εξ’αιτίας έντονων ανθρωπογενών πιέσεων, γι’αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη η προστασία τους, τόσο από τους ντόπιους όσο και από τους επισκέπτες του νησιού.
Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί οικότοποι στην Ικαρία που αξίζει να επισκεφτεί ή να μελετήσει κάποιος, με σεβασμό στη φύση και στο περιβάλλον που φιλοξενεί σημαντικά ενδιαιτήματα και αποτελούν κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Οι περισσότερες περιοχές που παρουσιάζονται εντάσσονται σε κάποιο καθεστώς προστασίας, κάποιες όμως όχι ακόμα, αλλά αξίζει να αναφερθούν ως σημαντικά μνημεία της φύσης για την Ικαρία.
Οι προστατευόμενες περιοχές της Ικαρίας έχουν αναγνωριστεί από την εθνική νομοθεσία και μέσω διεθνών συμβάσεων και περιλαμβάνονται στο Δίκτυο Natura 2000 (είτε ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας, είτε ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας), στη λίστα με τα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά και ως Βιότοποι CORINE.